10 عامل تاب آوری شهری چیست؟
تهران بعنوان شهری تاب آور طراحی نشده است
خشكشوئی آنلاین: مدیرگروه سوانح و بازسازی دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی با تشریح عواملی كه برای تولید شهر تاب آور باید مد نظر قرار گیرد، درباره وضعیت تاب آوری تهران اظهار داشت: در تهران كارهایی از جانب شهرداری انجام می گردد كه هم امیدوار كننده است و هم ناامید كننده.
علیرضا فلاحی در گفت وگو با ایسنا، در توضیح مفهوم تاب آوری و استفاده از آن در حوزه شهری اظهار نمود: واژه تاب آوری واژه جدیدی نیست و پیش از این بیشتر بر مسائل محیط زیستی نظارت دارد. چند وقتی است كه از واژه تاب آوری در حوزه شهری هم استفاده می گردد. واژه ای كه در خود ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی و تا حدودی كالبدی را جای داده است. در حوزه شهری پیش از این با بحث صدمه پذیری برابر مخاطرات مواجه بودیم؛ اما این واژه بیشتر شامل بحث های فیزیكی و كالبدی می شود؛ در حالیكه تاب آوری مفاهیم ماهوی را هم در خود جای داده است.
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه عنوان كرد: باید به این نكته توجه داشته باشیم كه شهر، فقط از بناها و زیر ساخت ها تشكیل نشده است. در واقع باید بدانیم اگر مخاطره ای در یك شهر اتفاق می افتد این مخاطره به بخش های مختلفی صدمه می زند كه یكی از این بخشها كالبدی است. در واقع اگر این بخشها را بخواهیم دسته بندی نماییم ابتدا بناها و بعد از آن زیر ساختها قرار می گیرند.
وی ادامه داد: در كنار آن بحث های اقتصادی، امور اداری – سیاسی، روان شناختی، فرهنگی، اجتماعی و محیط زیست از بخشهای دیگر هستند كه در یك مخاطره صدمه می بینند و به شكلی میتوان اظهار داشت كه حتی این آسیبپذیری در دو وجه تولید می شود؛ یكی در وجه مادی كه قابل مشاهده می باشد وجه دیگر آن خسارات معنوی است. بعنوان مثال اگر در یك جنگل آتش سوزی رخ دهد، تبعات دیگری هم ممكن است داشته باشد مانند آلودگی منطقه، از بین رفتن منابع طبیعی و حتی به دنبال آن می توان شاهد مهاجرت مردمی بود كه معیشت آنها در جنگل استوار بوده است و اتفاقات دیگری كه ممكن است رخ بدهد.
فلاحی با اشاره به ضرورت توجه به تاب آوری در شهرسازی اظهار داشت: در زمینه شهرسازی باید به سویی پیش برویم كه مجتمع های زیستی ما در برابر حوادث طبیعی و انسان ساخت صدمه كمتری ببیند. هر چه به این سمت پیش برویم، می گوییم كه آن جامعه تاب آور است.
شناسایی مجاری و منافذی كه می تواند شهر را صدمه پذیر كند و از تاب آوری بیندازد
وی در مورد این كه چطور در كلان شهرها می گردد به سمت تاب آور شدن حركت كرد؟ اظهار نمود: ما باید به سمتی پیش برویم كه مجاری و منافذی كه می تواند شهر را صدمه پذیر كند و از تاب آوری بیندازد را شناسایی نماییم تا در برابر حوادث كمترین وقفه در روند فعالیت هایمان پیش بیاید. طبیعتا این فعالیت ها می تواند جنبه مادی و معنوی داشته باشد.
فلاحی اضافه كرد: اگر بخواهیم شهر را ساده تعریف نماییم شامل سه بخش انسان، فعالیت و بنا است و در واقع انسان ها در بناها فعالیت هایی را انجام می دهند كه در بعد اجتماعی و فردی است و باید برای این تركیب تدابیری اتخاذ شود تا در اثر مخاطرات حداقل صدمه را ببیند و اگر هم آسیبی به وجود آمد به بهترین شكل، خویش را ترمیم كند.
مخاطرات مختلف تاب آوری های متفاوتی را می طلبد
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینكه مخاطرات مختلف تاب آوری های متفاوتی را می طلبد، اظهار داشت: هر كدام از مخاطرات خصوصیات مختص به خویش را دارد بعنوان مثال زمین لرزه سبب لرزش زیر و روی زمین می گردد كه خسارات مختص به خویش را دارد. سیل و آب گرفتگی و طوفان هم همین طور هستند. ازاین رو ابتدا باید به شناخت این سوانح بپردازیم.
بازسازی بعد از سانحه و نقش آن در كاهش صدمه پذیری شهرها چه رشته ای است؟
وی با اشاره به رشته بازسازی بعد از سانحه و نقش آن در كاهش صدمه پذیری شهرها، اظهار داشت: بر خلاف ظاهر نام رشته، در این بخش تلاش بر این است كه پیش از بروز سانحه، كارهایی صورت گیرد كه هنگام بازسازی هزینه كمتری تولید شود و آن تاب آور كردن مجتمع زیستی است. ازاین رو ما در آغاز باید اقدام به شناسایی مخاطرات نماییم و بر مبنای آن فرم شهر و فعالیت های انسان را بر مبنای هر كدام انعطاف پذیر نماییم. گاهی چاره های هر كدام از مخاطرات می تواند با سایر مخاطرات متضاد باشد و این یكی از مسائلی است كه كار را به خصوص در كلان شهرها پیچیده می كند.
به گفته فلاحی، در این راستا ما به شناسایی صدمه ها در اثر مخاطرات مختلف می پردازیم و فرم شهر و فعالیت انسان را بر مبنای آن باید در نظر بگیریم كه در نهایت با بررسی تمام مخاطرات، ماتریسی تولید می گردد كه با عنایت به آن می توان طرح بازسازی بعد از سوانح را در نظر گرفت.
تمركز، تراكم بناها و اصلاح كاربری زمین ها از عوامل تاب آوری
وی به تشریح مجموعه عوامل تاب آوری در شهر پرداخت و اظهار داشت: نخستین مساله مكان یابی است و این كار باید به گونه ای صورت گیرد تا بهترین استفاده را از طبیعت و زیست بوم داشته باشیم. در عین این كه حداقل صدمه را به منابع طبیعی می زنیم. دومین نكته ای كه باید در مورد تاب آوری در نظر داشته باشیم پراكنده سازی و تمركز زدایی است یعنی هر چه فعالیت ها و بناهای ما نسبت به همدیگر تمركز و تراكم كمتری داشته باشد تلفات كمتری خواهیم داشت. پراكنده سازی و تمركز زدایی باید در ابعاد انسانی و ساختمانی در نظر گرفته شود و در طرح های جامع مورد توجه قرار گیرد.
فلاحی با اشاره به اصلاح كاربری زمین بعنوان سومین نكته مورد نظر در تاب آوری، اظهار داشت: اصلاح كاربری زمین از مسائل دیگر است و باید در طراحی های شهری تلاش نماییم كه فضاهای وسیع و باز داشته باشیم و معابر باریك را به حداقل برسایم و تركیبی از فضاهای گسترده، سبز و وسیع با كاربری هایمان به وجود بیاوریم.
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی افزود: توسعه خدمات شهری از نكات دیگر است یعنی باید برای شهروندان به شكلی خدمات مورد نیاز با استاندارد و ایمنی بالا تدارك دیده شود و از سوی دیگر این خدمات باید این قابلیت را داشته باشد كه بتوان در شرایط اضطراری هم از آنها بهره برد. بعنوان مثال مترو می تواند یكی از زیر ساختهای خدماتی باشد كه در زیر زمین است و بعد از زلزله می توان از آن برای اسكان اضطراری بهره برد كاری كه در زمان جنگ جهانی بارها در لندن انجام شد.
طراحی منعطف شبكه های زیرساخت و شریان های حیاتی از عوامل تاب آوری
وی طراحی منعطف شبكه های زیرساخت و شریان های حیاتی را از عوامل دیگر مورد تاكید در تاب آوری دانست و اظهار داشت: معنای آن این است كه زیر ساخت ها باید به شكلی انعطاف داشته باشند تا اگر بخشی از آنها صدمه دید بخش های دیگر از حركت باز نماند.
فلاحی ادامه داد: نكته ششم بحث مبلمان شهری است. در شهر انواع چراغ ها، تابلوها، راه ها و پل های هوایی وجود دارد كه باید مستحكم سازی شود و در مكان هایی باشد كه حداقل آسیب را در حوادث داشته باشند. ضمن اینكه حتی در اجرای نماهای ساختمان امروزه هم به استقامت اهمیت داده می گردد و امروزه بحثی با عنوان مهندسی نما را داریم.
اهمیت طراحی ورودی و خروجی های اضطراری برای مواقع بحران
وی با اشاره به اهمیت طراحی ورودی و خروجی های اضطراری برای مواقع بحران اظهار داشت: در زمان حادثه برای این كه تلفات به حداقل برسد یكی از مهمترین مسائل خروجی های اضطراری است كه نباید قطع شود. در ساختمان ها می بینیم كه پله فرار دارند اما یا قفل هستند یا اینكه وسایل در مسیر آنهاست و راه بسته شده است.
فلاحی با تاكید بر اینكه در خروجی های اضطراری باید بازنگری شود و طراحی های آنها طوری صورت گیرد كه جمعیت سریعا تخلیه شود، ادامه داد: ولی هم اكنون نمونه هایی می بینیم كه این گونه نیست. بعنوان مثال یكی از سینماهای تهران در خیابان بهشتی كه جایزه سینمای مدرن را هم گرفته است در این زمینه مشكلاتی دارد و در حالت عادی از طبقه پنجم این مجموعه تا تخلیه نزدیك به 5 دقیقه طول می كشد و مشخص نمی باشد اگر خدای نكرده اتفاقی رخ دهد این مساله چه تاثیری بگذارد. در حالیكه اگر با نگاه تاب آوری دیده می شد آن سینما برنده نمی شد.
تثبیت عناصر غیر سازه ای داخلی و جداره ای خارجی بناها
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه اظهار داشت: عناصر غیر سازه ای داخلی و جداره ای خارجی از عوامل دیگری است كه باید به آن توجه و تثبیت شود. ما در ساختمان اجزای مختلفی مانند لوازم تزئیناتی داریم كه باید تثبیت شوند.
طراحی چند منظوره فضا و قابلیت مرمت پذیری سریع برای تولید تاب آوری
وی در ادامه اظهار داشت: یك مسئله دیگری كه ما خیلی روی آن تاكید می نماییم این است كه باید به طراحی چند منظوره فضا در جهت تاب آوری توجه نماییم. امروزه دیگر ساخت هر بنا مختص به یك كاربری خاص نیست و طراحی ها باید چند منظوره صورت گیرد یعنی اگر استادیومی طراحی شود یك كاربری آن همان استادیوم است و كاربری دیگر آن باید به گونه ای باشد كه در شرایط بحران بعنوان اسكان اضطراری قابل استفاده باشد. همینطور قابلیت مرمت پذیری سریع دهمین آیتمی است كه باید مورد توجه قرار بگیرد. به این معنا كه طراحی های زیر ساختها باید به گونه ای باشد كه اگر خسارتی به بخشی وارد شد به سرعت قابل تعمیر و استفاده در حداقل زمان باشد.
تهران بعنوان شهری تاب آور طراحی نشده
فلاحی درمورد تاب آوری شهر تهران با اشاره به اینكه تهران بعنوان شهری تاب آور طراحی نشده و طبیعتا نمی توانیم آن را تاب آور قلمداد نماییم، خاطرنشان كرد: از یك سو به صورت موضعی یكسری دستورالعمل هایی برای تهران مانند نوسازی بافت فرسوده، بازگشایی معابر و افزایش سرانه فضای سبز، داده می شود؛ اما از سوی دیگر تراكم فروشی و بلند مرتبه سازی در جاهایی كه نباید باشد را مشاهده می نماییم و در تهران كارهایی انجام می گردد كه هم آدم را امیدوار می كند و هم نا امید. هر دوی این كارها را هم خود شهرداری انجام می دهد.
وی اضافه كرد: باید به سمت نكات ده گانه اشاره شده برویم و شهرداری منابع مالی مورد نظر را از جاهای دیگر تأمین كند و از فضا فروشی و تراكم فروشی دست بردارد. زیرا به همان اندازه كه كارهای خوب شهرداری دیده می گردد كارهای بد هم دیده می گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب